Jak powstaje korek


8/05/2016

Może i jest niepozorny, mały i lekki. Może większość ludzi myśli o nim tylko wtedy, kiedy wbija w niego korkociąg. Ale to nie znaczy, że produkcja korka to bułka z masłem. Zapraszam na podróż do zagłębia tej szarej eminencji świata wina.

Miałem niedawno okazję zobaczyć na własne oczy, jak wiele zachodu wymaga stworzenie najbanalniejszej, wydawałoby się rzeczy, w jaką wyposażony jest produkt, który nazywamy winem. Żeby się o tym przekonać, musiałem dotrzeć aż do Portugalii, która odpowiada za połowę globalnej produkcji korka i szczyci się pozycją zdecydowanego lidera korkowej branży.

Okazało się, że powstanie zamknięcia, nad którym znęcamy się korkociągiem, albo strzelamy w sufit, podzielone jest na więcej etapów niż powstanie wina. I nawet jeśli produkcja korka nie jest tak fascynująca, jak produkcja wina, to jednak obydwa światy są ze sobą na tyle splecione, a jakość wina tak bardzo zależy od jakości korka, że warto się tym etapom przyjrzeć.

drzewokorkoweLasy korkowe. Cały proces zaczyna się w lasach korkowych. Dąb korkowy (Quercus suber) to gatunek o bardzo ograniczonym występowaniu. Rośnie tylko w paru krajach na świecie, głównie na Półwyspie Iberyjskim i Afryce Północnej. Najwięcej lasów korkowych występuje na południu Portugalii. Ten, który odwiedziłem, znajduje się w pobliżu Coruche, oddalonego od Lizbony o jakieś 80 km. Jak dowiedziałem się, lasy korkowe stanowią naturalną przeszkodą dla suchych mas powietrza znad Sahary, które w przypadku braku tych drzew, niechybnie zamieniłyby południe Portugalii w obszar półpustynny.

laskorkowyKorę z drzew zbiera się raz na 9 lat. Po zbiorach maluje się na pniu cyfrę, która oznacza rok ostatnich zbiorów. Czwórka na zdjęciu powyżej oznacza, że ostatnie zbiory z tego drzewa miały miejsce w 2014 r., a kolejne czekają je w 2023 r. Wielkie koncerny produkujące korek rzadko są właścicielami lasów. Te należą do lokalnych, zakontraktowanych farmerów, którzy strzegą swojego dobytku jak oka w głowie. Nocne pilnowanie lasów w czasie zbiorów nie należy do rzadkości.

Zręczny zbieracz wie, jak ciąć, żeby nie pozostawić na drzewie żadnych niepotrzebnych śladów. Ten akurat nie wiedział:

drzewo korkoweSkładowanie i suszenie. Po zbiorach kora zostaje przewieziona do fabryki, gdzie ląduje na paletach. Spędza tam parę miesięcy, w czasie których schnie.

fabryka korkaGotowanie. Kiedy nadchodzi czas, palety lądują w wielkich kadziach, gdzie są gotowane we wrzątku. Robi się to, by zmiękczyć i oczyścić korę.

cork boilingCięcie. Gotowa do obróbki kora trafia pod noże pracowników, którzy sortują ją według jakości i odkrawają części nienadające się do produkcji korka naturalnego. Od ich oka i doświadczenia zależy bardzo dużo; muszą ocenić np., czy dana część drewna nie jest przypadkiem skażona TCA, czyli chorobą korkową. Miałem okazję powąchać kawałek kory, który w jednym miejscu pachniał mokrym drewnem, a w innym ewidentnym “korkiem”. Zdrowe, ale nienadające się do produkcji naturalnego korka kawałki zostaną wykorzystane do produkcji korka technicznego, stworzonego z kruszywa korkowego. Talent do cięcia i selekcji jest hojnie wynagradzany – pracownicy na tym newralgicznym odcinku mogą liczyć na najlepsze płace w całej fabryce.

cork punchingPo cięciu gotowe do obróbki kawałki kory trafiają ponownie na palety i wędrują do kolejnej hali, a w przypadku fabryki, którą odwiedziłem, przemierzają prawie całą Portugalię, do kolejnego przystanku w okolicach Porto.

korek paletyCięcie na mniejsze kawałki. Tam w ruch idzie piła, która tnie korę na jeszcze mniejsze, ok. 30-centymetrowe kawałki.

korek pilaWycinanie. Maszyna do wycinania korków przypomina wielki dziurkacz do papieru, który pracownicy obsługują rytmicznych ruchem nogi (na szczęście mogą to robić raz prawą, raz lewą). Od tych robotników także wiele zależy; muszą zręcznie omijać nierówności i wycinać w tych miejscach, w których jakość jest najlepsza, dbając jednocześnie o to, by nie zmarnować zbyt dużej ilości materiału. Korki wycinane są nie w poprzek, ale wzdłuż kory.

wycinanie korkaResztki oczywiście nie pójdą na marne, tylko zostaną przerobione na kruszywo, a następnie – korek techniczny.

cork makingSortowanie. Korki są następnie sortowane przy pomocy zaawansowanych laserów, które potrafią wykryć najmniejsze nierówności. Te, o których maszyna, a później oko ludzkie, orzekną, że mają ich najmniej, będą później sprzedane drożej.

sortowanie korkaBadanie. Największym zaskoczeniem  może być dla zwiedzających stopień zaawansowania badań gotowych korków. Okazuje się, że robi się naprawdę wiele, by TCA nie wydostał się poza mury fabryki. Próbki korka z danej partii lądują w laboratorium, gdzie zostają poddane analizie fizycznej i chemicznej. Ta druga polega na zanurzeniu próbki w spirytusie, który po 24 godzinach (tyle wystarczy, by TCA zainfekował alkohol) poddawany jest badaniu. Dzięki temu producent uzyskuje dane dotyczące partii lub lasów, które są bardziej podatne na chorobę. Warto przy okazji wspomnieć, że pytanie o to, dlaczego choroba korkowa infekuje to a nie inne drzewo, albo ten, a nie inny fragment kory, pozostaje ciągle bez naukowej odpowiedzi.

cork laboratoryBardziej nowoczesną i szybszą metodą badania korków jest potraktowanie ich arcydrogim chromatografem. Korki, które przeszły przez to badanie osiągają najwyższe ceny, a wkrótce Corticeria Amorim, największy producent korka, planuje zagwarantować w nich brak TCA (pisałem o tym więcej tutaj).

Resztki. Jak się rzekło, w fabryce korka prawie nic się nie marnuje. Części, które nie nadały się do produkcji naturalnego korka, wędrują do zmielenia – tworzy się z nich korkowy granulat – lub robi się z nich dyski, które są np. używane do produkcji korków do win musujących.

krazkiWidzieliście kiedyś korek do szampanów przed wbiciem go w butelkę? Robi się go z granulatu i dwóch dysków. Wygląda tak:

champcorkDwa dyski z litego korka, dołączane na spodzie takiego korka, gwarantują to, że w tym miejscu zamknięcie będzie lepiej rozchodzić się na boki (stąd po wyjęciu stożkowy kształt). Korki techniczne robi się z granulatu o różnej wielkości. Powstają w wyniku klejenia (trwają prace nad zastosowaniem, zastosowaniem kleju naturalnego) albo zgrzewania kruszywa w jednolity walec, który jest następnie cięty w kawałki.

Po wszystkim korki są jeszcze czasem poddawane obróbce termicznej, mające na celu ich rozjaśnienie (tak życzą sobie niektórzy producenci wina). Na większość nanosi się też logotypy i inne znaki graficzne.

korekRozstrzał cenowy poszczególnych rodzajów korka jest ogromny – od paru centów do ponad 2 euro za naturalny korek przebadany chromatografem. Ten ostatni trafia do najbardziej renomowanych producentów, takich jak Domaine de la Romanée-Conti, a wyższa cena jest w jego przypadku rodzajem polisy ubezpieczeniowej, mającej gwarantować, że żadna z butelek wypełnionych najdroższymi winami świata nie okaże się bezwartościowym płynem. Czy rzeczywiście udaje się to zapewnić? Jeśli ostatnio przyłapaliście jakieś DRC albo TBA Egona Müllera na wadzie korkowej, dajcie znać.

Do Portugalii podróżowałem w ramach nagrody w konkursie Blog Roku organizowanym przez Czas Wina. Corticeria Amorim, której fabryki odwiedziłem, była fundatorem nagrody.

Tagi: , , ,